در این مقاله می خواهیم به برخی از مهمترین ویژگی های کفش کوهنوردی اعم از فیزیکی و غیر فیزیکی اشاره کنیم. در این میان به مزایا، معایب و شاخصه های اصلی کفش های کوهنوردی اشاره می کنیم. آگاه بودن به ویژگی های اصلی و ضروری کفش، باعث می شود هنگام انتخاب و خرید کفش کوهنوردی بتوانید بهتر عمل کرده و کفش مناسب تری تهیه نمایید.
آیا می دانید هدف از پوشیدن کفش چیست؟
خب، اصولا کفش از پای انسان محافظت می کند. کفش کوهنوردی هم همینطور، از پای شما در برابر ضربه، سایش و پیچ خوردن مچ محافظت می کند. کفش کوه همچنین از کثیف شدن پا در مسیرهای گِلی و خیس جلوگیری می کند.
کفش های کوهنوردی همچنین می بایست از مقاومت و پایداری کافی برخوردار باشند. در برنامه هایی که مسافت پیمایش زیاد است کفش باید از پا کاملا حمایت کرده و وزن کمی داشته باشد. از یک سو هنگام راه رفتن منعطف و راحت باشند و از سوی دیگر در مواجهه با زمین های سفت و سخت از استحکام لازم برخوردار باشند.
کفش هایکینگ و کوهنوردی می بایست کاربردی باشد و در صورت تغییر محیط و سطوح مختلف کارایی خود را حفظ کنند. بدیهی است که این کارایی تا حد زیادی به متریال استفاده شده در کار بستگی دارد.
در این مقاله به 9 ویژگی مهمی پرداخته شده است که می تواند مرجعی کامل برای انتخاب کفش کوهنوردی باشد:
- فیت بودن کفش
- ترکشن (کشش)
- تنفس پذیری
- وزن
- کاشنینگ
- راحتی
- حمایت و پایداری
- استحکام
- محافظت
۱- فیت بودن کفش
فیت بودن در کفش کوهنوردی امری حیاتی است. هر چقدر هم کفش از ساختار مناسبی برخوردار باشد، اگر فیت نباشد کارایی لازم را ندارد. راه اندازی و تولید کفشی که به طور کامل فیت شود بسیار چالش برانگیز است. فیت بودن به طور مستقیم بر راحتی کفش تاثیر می گذارد. سخت می توان کفشی تولید کرد که به پای مردان 60 تا 100 کیلوگرم که سایز پای یکسانی دارند، مناسب باشد.
از مزایای فیت بودن کفش می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- حمایت مناسب از پا
- حفاظت از آسیب ها و زخم های (احتمالی) پا
- ضربه گیری و راحتی
- حفظ شکل کفش
در فیت بودن کفش چه مسائلی را باید در نظر گرفت؟
برای اینکه بفهمیم که پایمان به طور کامل در کفش فیت شده است باید به ابعاد کفش توجه کرد. طول کفش از پاشنه تا پنجه، قوس روی کفش (که در عملکرد کفش تاثیر به سزایی دارد) و عرض کفش از جمله مواردی است که باید در هنگام تهیه کفش کوهنوردی به آن توجه کرد.
عصر یا شب خرید کنید: شب ها یا حداقل عصرها برای خرید کفش به بازار بروید. پا در طول روز متورم شده و حجم می گیرد. قبل از به پا کردن کفش، جوراب کوهنوردی بپوشید. معمولا فروشگاه های لوازم کوهنوردی جورابی جهت تست کفش در اختیار مشتریان خود قرار می دهند.
هنگام تست کردن هر دو لنگ کفش را بپوشید. بندها را به طور کامل و کاملا اصولی ببندید و در مرحله بعد چند دقیقه راه بروید. در صورت وجود سطح شیب دار حتما روی آن راه بروید و هنگام پایین آمدن از آن مطمئن شوید انگشتان پایتان به قسمت جلوی کفش برخورد نداشته باشد.
نکته: اگر کفش کوچک یا بزرگ باشد، در هر صورت تاول ایجاد می شود.
۲- ترکشن
دو عامل اصلی در ایجاد مصدومیت ها، سرخوردن و افتادن است. کوهنورد هنگامی سرمی خورد که عاملی همچون آب، شن، برف یا یخ بین کفش و سطح زمین باشد. کفش کوهنوردی مهمترین نقش را در این لحظه ایفا می کند: ایجاد اصطکاک.
ترکشن یکی از مهمترین ویژگی های کفش است که باید به آن توجه کرد. ترکشن به معنای مقاومت در برابر لغزش است و این اصطلاحی است که شرکت های تولید کننده کفش به کار می برند که منظور از بیان آن میزان لغزش و سرخوردگی کفش است. معیار اصطکاک عددی بین صفر و یک است. هرچه این عدد به یک نزدیک تر باشد مقاومت در برابر سرخوردگی بیشتر است. مقاومت دربرابر لغزش و سرخوردگی با زیره و لایه میانی تامین می شود. زیره لایه ایست که با زمین در ارتباط است و باید از استحکام بالایی برخوردار باشد. کفش کوهنوردی هامتو (هومتو HUMTTO) یکی از بهترین برندها در این زمینه است.
۳- تنفس پذیری
پوشیدن کفشی که تنفس پذیر نباشد احساس ناخوشایندی به شما می دهد؛ مخصوصا در هوای گرم، زیرا در حین پیمایش پا عرق می کند و اگر تعریق ایجاد شده محلی برای خروج نداشته باشد، باعث بروز مشکلات پوستی می شود. این که کفش با لایه هایی جهت ضدآب و مقاوم بودن مجهز می شود، خود باعث ایجاد محیط داخلی متفاوتی می شود. دما و رطوبت داخل کفش بیشتر می شود. هرچه لایه رویه رطوبت بیشتری را به بیرون انتقال دهد تنفس پذیری بیشتر می شود. درنتیجه هرچه تنفس پذیری بیشتر باشد پا بیشتر خشک می ماند. تنفس پذیری کفش به راحتی و گرم ماندن پا در فصل سرد و خنک ماندن در فصل گرم کمک می کند.
۴- وزن
برای کوهنوردان حرفه ای وزن کفش فاکتوری حیاتی است. با اینکه کفش های سنگین مقاومت بیشتری دارند، اما پوشیدن کفش سنگین منجر به مصرف بیشتر اکسیژن و انرژی می شود. این روزها تولیدکنندگان تا حد امکان از وزن کفش ها کم می کنند.
به طور کلی، باید میان وزن کفش و سایر ویژگی ها تعادل و تناسبی در نظر گرفت. به خاطر داشته باشید که یک کیلو کفش از چند کیلو بار در کوله پشتی سنگین تر به نظر می رسد، علت این امر دور بود کفش از لگن می باشد. هر وزن اضافه نیازمند ماهیچه و انرژی برای تحمل و جابجایی آن است.
تولیدکنندگان جهت کم کردن وزن کفش یا از متریال متفاوت استفاده می کنند، یا لایه داخلی کفش را کاهش می دهند. این روزها تولیدکنندگان برای کاهش وزن از متریال یا پارچه های مصنوعی استفاده می کنند و آن را جایگزین چرم می کنند. اگر قصد خرید کفش کوهنوردی ایرانی دارید که علاوه بر کیفیت بالا وزن مناسبی هم داشته باشد، برند شرپا یکی از بهترین گزینه ها است.
۵- کاشنینگ
به توانایی جذب ضربه در کفش کاشنینگ می گویند. بدن انسان این توانایی را دارد که حرکات آسیب زا یا درد را حس کند. هرچه ضریب ضربه گیری کفش پایین باشد احساس درد و برخورد با موانع بیشتر می شود. در طول راه رفتن نیروی واکنش زمین حدود 1.25 برابر وزن بدن انسان است اما در طول دویدن این نیرو تا 2 یا 3 برابر وزن انسان می شود. در نتیجه به لایه ی میانی جهت به حداقل رساندن این نیروها نیاز مبرم داریم.
در زمان قدیم برای جذب این نیروها از لاستیک استفاده می شد اما با پیشرفت تکنولوژی، مواد جدید جایگزین لاستیک شده است. امروزه از موادی همچون ای وی ای (EVA) یا پی یو (PU) برای کاشنینگ کفش های کوهنوردی استفاده می شود.
۶- راحتی
هدف از پوشیدن کفش ایجاد راحتی برای کوهنورد است. دمای ایده آل در اطراف پا حدود 29 درجه با رطوبت نسبتا کم است. مصرف اکسیژن و خستگی رابطه مستقیمی با راحتی دارد. اگر فعالیت عضلانی یا مصرف اکسیژن بیش از حد معمول دارید شاید کفش راحتی ندارید.
راحتی در کفش و تفاوت بین دو کفش به لحاظ راحتی به چند عامل بستگی دارد:
- تغییر در فعالیت عضله ها
- شکل پا
- فیت بودن پا در کفش
- حساسیت پا
- وزن کفش
- دمای داخل کفش
آستر کفش نیز عاملی مهم در راحتی کفش می باشد. آستر کفش هم در جذب تعریق پا و هم در نرمی اطراف پا می تواند نقش مهمی ایفا کند. برای مثال آستر مش هم تنفس پذیری بالایی داشته و هم در خشک شدن پس از تعریق کمک شایانی می کند.
۷- حمایت و پایداری
ثبات کفش کوهنوردی، به کمک کاشنینگ مناسب، حمایت لایه های میانی و لبه های خمیده یا نیمه خمیده بدست می آید. این لایه ها هستند که از حرکات مختلف پا حمایت می کنند. طراحی مناسب و جای گیری قسمت های مناسب کفش ثبات بیشتری به کفش می دهند. برای امتحان ثبات کفش قسمت پاشنه کفش را فشار دهید. کفش های کوهنوردی معمولا در برابر فشار مقاوم هستند. این کفش ها همچنین در برابر چرخش و پیچ خوردن نیز مقاوم اند.
برخی معتقدند برای محافظت از مچ پا باید از کفش هایی سنگین و مستحکم استفاده کرد. مخصوصا وقتی کوله ای سنگین بر پشت دارید یا روی زمین سفت حرکت می کنید. برای این منظور تولید کنندگان به طول ساق ها می افزایند و آن قسمت ها را تقویت می کنند. البته این محافظت از ساق و مچ پا منجر به محدودیت حرکت می شود. پس متناسب با فعالیت ورزشی خود کفش انتخاب کنید. به عنوان مثال جهت عبور از زمین های شیب دار و ناهموار به کفشی نیاز است که در عین استحکام در قسمت مچ انعطاف داشته باشد.
۸- استحکام
کفش مستحکم و سنگین از پای شما در برابر زمین های سفت محافظت کرده و در حمل بارهای سنگین به شما کمک می کند. اما خب در کنار مزایای خود، معایبی نیز دارد. معایبی همچون زیره سفت، عدم انعطاف لازم و هدر رفت انرژی ورزشکار.
اما در برخی زمین ها زیره سفت بسیار خوب عمل می کند؛ مثلا زمین های سخت یا برفی. حرکت در زمین هایی که برف سنگین باریده است با کفش های منعطف بسیار دشوار است. کفش منعطف و نرم در برف معایبی دارد که در زیر ذکر شده است:
- شما نمی توانید روی برف ها به خوبی گام بردارید.
- کرامپون ها روی کفش منعطف به خوبی نصب نمی شود.
برای همین کوهنوردانی که به ارتفاعات می روند؛ از کفش های مقاوم و مستحکم استفاده می کنند.
۹- محافظت
یک کفش خوب باید در شرایط مختلف از پای شما محافظت کند. شرایط مختلف شامل محیط های سرد، خیس و سطوح سخت می شود. سطح محافظت کفش تا حد زیادی به وزن کفش بستگی دارد. با این حال عواملی در محافظت کفش تاثیر گذارند، مثلا متریالی که تولیدکننده در کفش به کار برده است و یا حضور محافظ دورتادور کفش. در برخی زمین ها نه تنها پا و مچ بلکه انگشتان نیز نیاز به محافظت دارند، به همین دلیل تولیدکنندگان قسمت پنجه کفش را با لایه ای از جنس معمولا لاستیک تقویت می کنند.
به خاطر داشته باشید که نسبتی میان سطح محافظت و کارکرد کفش وجود دارد که باید به آن توجه کرد.
در آخر؛
پاهای ما یونیک و خاص هستند و به کفش مناسب خوب نیاز دارند. نمی توان یک مدل با ویژگی یکسان را برای همه تجویز کرد. همچنین نمی توان برای انتخاب کفش کوهنوردی یک فرمول ارائه داد. با این حال، می بایست تناسبی میان راحتی کفش و ظرفیت فنی آن برقرار کرد.
یک کفش خوب باید توازنی میان وزن، حمایت، کاشنینگ، محافظت و عملکرد داشته باشد.
ضمن تشکر از شما بابت مطالعه این مطلب امیدواریم که توانسته باشیم در جهت معرفی ویژگی های مهم کفش کوهنوردی به شما کمک کرده باشیم. شما عزیزان می توانید نظرات و پیشنهادات خود را در خصوص این مطلب با بخش پشتیبانی سایت بهترین یاب در میان بگذارید و یا نظر خود را در پایین همین صفحه یادداشت فرمایید.